نارنجستان قوام مجموعه‌ای از ابنیه تاریخی در دل شهر زیبای شیراز است که از زیباترین جاهای دیدنی شیراز محسوب می‌شود. قدمت تمامی بناهای موجود در مجموعه باغ قوام به دوران قاجار بازمی‌گردد. علت نام گذاری این مجموعه به باغ نارنجستان به دلیل وجود درختان متعدد نارنج در آن است. در این مطلب از ایکاهتل قصد داریم ببینیم نارنجستان قوام کجاست و چه تاریخچه‌ای دارد. با ما همراه باشید.
گشت و گذاری در نارنجستان قوام شیراز
در محله قدیمی شهر شیراز باغی وجود دارد که با ورود به آن سفری به دوران قاجار خواهید داشت. باغی که محوطه آن مزین به درختان نارنج بوده و حوضی زیبا در ابتدای خیابان منتهی به ساختمان اصلی قرار دارد. با عبور از این مسیر که در دو طرف آن درختان نارنج و نخل‌های بلند خودنمایی می‌کنند، به ساختمان اصلی می‌رسیم.
در ساختمان اصلی باغ قوام به راحتی می‌توان هفت هنر اصیل ایرانی از جمله کاشی کاری، آینه کاری، نقاشی، گچ بری و… را به خوبی مشاهده کرد. اوج هنر ایرانی در طراحی و معماری این ساختمان هر کسی را شگفت زده می‌کند. گچ بری و نقاشی بی نظیر دیوارها، آینه کاری چشم نواز سقف و طاق‌ها نگاهتان را خیره خواهد کرد.
ساختمان اصلی دو طبقه دارد؛ طبقه دوم شامل ایوان باشکوه و اتاق‌های بنا و طبقه اول نیز شامل زیرزمین ساختمان است. شاه نشین یا تالار آینه یکی از باشکوه‌ترین قسمت‌های بناست که در همان طبقه دوم قرار دارد. در این تالار علاوه بر آینه کاری هنرمندانهُ از گچ بری و نقاشی‌های بی نظیری هم استفاده شده که زیباییش را چندین برابر می‌کند.
برای مطالعه مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید.
تاریخچه نارنجستان قوام
مجموعه قوام بین سال‌های ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ خورشیدی مقارن با حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار، به دستور علی‌محمد‌خان قوام ساخته شده و از دو قسمت بیرونی (موزه نارنجستان) و اندرونی (خانه‌ی زینت‌الملوک) تشکیل شده که به وسیله‌ی تونل به هم مرتبط هستند. این بنا به عنوان دارالحکومه یا محل انجام امور سیاسی، نظامی و دیدار با نمایندگان دولت‌های خارجی مورد استفاده بوده است. بنای نارنجستان در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به دانشگاه شیراز اهدا شد و در فاصله سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۸ خورشیدی در اختیار موسسه آسیایی، به سرپرستی پروفسور آرتور اپهام پوپ، ایران‌شناس مشهور قرار داشت.
معماری بنا
کل مساحت این مجموعه ۳۵۰۰ متر مربع است و ساختمان‌های آن که در دو ضلع شمالی و جنوبی واقع شده‌اند، زیربنایی معادل ۹۴۰ متر مربع دارند. از دیگر بناهای موجود در این مجموعه می‌توان به حمام گچینه، حسینیه قوام، مکتب‌خانه قوام (خانه عراقی‌ها)، اندرونی قوام (منزل زینت‌الملوک)، دیوان خانه قوام (نارنجستان) و حمام اختصاصی قوام اشاره کرد. البته در گذشته اصطبل و زنجیرخانه و بازارچه‌ای هم در این مجموعه وجود داشت که در اثر احداث خیابان لطفعلی‌خان زند از بین رفته‌اند.
پلان قدیمی باغ و بنا
این دو ساختمان توسط معماران و هنرمندان شیرازی با استفاده از هنر‌هایی از قبیل آیینه‌کاری، منبت‌کاری، نقش‌پردازی، آجرکاری، معرق‌کاری، حجاری، گچ‌بری، مقرنس‌کاری و… تزیین شده‌اند. با ورود از زیر ساختمان جنوبی و فروشگاه لوازم سنتی و تزیینی، با محوطه‌ای بسیار زیبا و متقارن از درختان نارنج و نخل روبه‌رو می‌شویم که به ساختمان اصلی بسیار پر رنگ و نور و آیینه‌کاری شده منتهی است.
با گذر از این محوطه به ساختمان اصلی و ایوان شکوه‌مندش می‌رسیم. در سمت چپ قهوه‌خانه قرار دارد. برای ورود به ساختمان و ایوانش چندین پلکان از دوطرف ایوان تعبیه شده که بسیار زیبا و هنر‌مندانه طراحی شده‌اند.
در اطراف و پشت ایوان اتاق‌های کوچکی وجود دارند که با ورود به آن‌ها درون دریایی از هنر معرق و آیینه‌کاری غوطه‌ور خواهیم شد. در این اتاق‌ها وسایل و مبلمان تاریخی مربوط به همان دوران چشم‌نوازی می‌کنند.
سقف اتاق‌های مجاور بیشتر از جنس چوب با نقش و نگارهایی زیبا بر آن است، ولی با ورود به اتاق اصلی مجاور ایوان، رنگ‌های منعکس شده از آیینه‌کاری سقف، چشمانتان را خیره خواهد کرد.
سرتاسر اتاق اصلی و ایوان از آیینه کاری بی‌نظیر آن دوره پوشیده شده و توجه به تمامی جزئیات این اثر به روزها و حتی هفته‌ها زمان نیاز دارد. تالار اصلی که به تالار آیینه یا شاه‌نشین معروف است، از طریق یک پنجره‌ی چوبی هلالی با دریچه‌های ارسی به ایوان مرکزی مرتبط می‌شود. دیوار‌های این تالار سراسر آیینه‌کاری شده‌اند.
دسترسی
برای دسترسی به این مجموعه می‌توانید از سمت چهارراه نمازی در طول خیابان لطفعلی‌خان زند به سمت شرق حرکت کرده و پس از گذشتن از مسجد نصیرالملک، این مجموعه را در سمت چپ خود مشاهده کنید.
برای مطالعه مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید.
