گردشگری سلامت چیست؟
.ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ و ﺗﻮرﯾﺴﻢ درﻣﺎﻧﯽ ﯾﮑﯽ از ﺣﻮزه ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺸﯽ ﺑﺴﺰا در ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی اﯾﻔﺎ ﻧﻤﺎﯾﺪ و داﻣﻨﻪای ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮده را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد.
برای توریسم درمانی که گاهی از آن با عنوان توریسم سلامت و یا گردشگری سلامت نام برده میشود، تعاریف گوناگونی بیان شده است. سازمان جهانی گردشگری (WTO) به طور خاص، گردشگری سلامت را چنین تعریف میکند : استفاده از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد (با استفاده از آبهای معدنی ، آب و هوا یا مداخلات پزشکی) منجر میشود و در مکانی خارج از محل سکونت فرد – که بیش از ۲۴ ساعت است – به طول میانجامد.
مقولهی گردشگری سلامت فراتر از گردشگری درمانی است. آبهای گرم و معدنی و لجن درمانی همراه با امکانات طبیعی نیز شامل مقولهی گردشگری سلامت است. شعار جهانی توریسم سلامت، امکانات و خدمات در حد کشورهای جهان اول یا پیشرفته و قیمتها و هزینهها در حد کشورهای در حال توسعه و جهان سوم است.
تاریخچه گردشگری سلامت
گردشگری سلامت از زمان یونان و روم باستان وجود داشته و سپس به بسیاری از کشورهای اروپایی و نقاط دیگر دنیا توسعه یافته است. از زمان باستان، افراد زیادی به منظور فراغت روحی و درمان به مجاورت رودخانه و آبهای معدنی میرفتند. آبهای گرم از قدیمالایام با آرامش و تجدید قوای جسمی و روحی انسان همراه بوده است. استفادهکنندگان از اینگونه آبها، قرنهاست که در آبهای گرم آبتنی میکنند و از آب چشمه های های معدنی مینوشند.
شواهد و آثار فراوانی از اهمیت آبهای معدنی و گرم نزد ایرانیان وجود دارد. بهویژه دستهبندیهای بوعلی سینا که این مناطق را به آسایشگاههای معنوی، چشمههای درمانی و آبهای گرم تقسیم کرده و نحوه استفاده از هر دسته را مورد بررسی قرار داده، نشان از اهمیت علمی این گونه مناطق نزد ایرانیان است.
پیش از آن نیز یادگارهای باقیمانده در شهر نیشابور نشاندهنده نظام کانالکشی سنگی برای انتقال آب چشمه معدنی به نزدیکی معبد آناهیتا است. این وضعیت یادآور موقعیت چشمه قدیمی مرانو در ایتالیا با قدمتی پنج هزار ساله است. چشمههای معدنی مناطق مختلف ایران دارای بیش از ۳۰ عنصر معدنی از قبیل منیزیم، پتاسیم، سولفور، کلسیم و غیره هستند و برخی از آنها خواص رادیواکتیویته دارند.
در طول زمان، گردشگری مبتنی بر استفاده از آبهای معدنی مفهوم وسیعی یافت به طوری که استفاده از ویژگیهای طبیعی مانند هوای سالم نیز جزو گردشگری سلامت محسوب میشود. با گذشت زمان مفهوم گردشگری سلامت از این هم فراتر رفته و شامل مسافرت بیماران به منظور دریافت انواع خدمات پزشکی شد. موضوع اخیر (مسافرت بیماران به منظور دریافت انواع خدمات پزشکی) نسبت به انواع دیگر گردشگری سلامت، جدید است.

گردشگری سلامت در ایران
گردشگری سلامت در ایران با وجود کیفیت بالای خدمات درمانی و قیمت ارزان، به علت نبود تبلیغات مناسب، هنوز جایگاه خود را در بازار نیافته است .درحالیکه دولت بر اساس برنامهریزیهای خود باید تا پایان برنامه چهارم توسعه ۳۰ درصد از نیازهای درمانی کشور را از طریق صدور کالا، خدمات پزشکی و توریسم درمانی فراهم کند. دراین میان ایران رقبای مهمی نیز در منطقه دارد. از جمله رقبای مهم ایران در حوزه خلیجفارس میتوان اردن و دبی را نام برد. کشور اردن سالانه ۵۰۰ میلیون دلار درآمد ارزی از توریسم درمانی دارد. دبی از چند سال پیش شهرهای سلامت را راهاندازی کرده و با برخی از دانشگاههای معتبر دنیا برای توسعه این مراکز قرارداد بسته است.
ایران در سال ۸۳ تقریبا ۱۲ هزار بیمار خارجی پذیرش کرده است .که این میزان در سال ۸۴ به ۱۷ هزار و پانصد نفر رسید ولی متاسفانه آمار قابل استناد از درآمدهای حاصل از جذب توریسم درمانی در سالهای اخیر در ایران وجود ندارد. با این حال چالش اصلی فراروری گردشگری درمانی ایران، نبود مدیریت یکپارچه در این حوزه است .
از آنجایی که چنین ایدهای در ایران تقریبا نو تلقی میشود. به نظر میرسد تهیه طرحی که به این مسئله به طور همه جانبه بپردازد و نیز تجارب کشورهای دیگر در این خصوص را مطالعه کند، به سیاست گذاران کمک خواهد کرد تا برای جذب توریسم پزشکی با رویکردی علمی و بومی قدم بردارند.
کشور ما از نظر جاذبههای گردشگری طبیعی جزو ۱۰ کشور برتر جهان است .اما از بازار توریسم و گردشگری سهم شاخصی نبرده است. این درحالی است که از گردشگری سلامت به عنوان صنعت سوم جهان نام برده میشود و برخی کشورها نظیر اسپانیا از طریق این صنعت امرار معاش میکنند.
توریسم درمانی
امروزه با صنعتی شدن کشورها و بروز دردهای مختلف در روح و بدن انسان ها و روی آوردن به عملهای جراحی زیبایی به صورت چشم گیر، بحث توریسم درمانی یکی از بخشهای روبه رشد صنعت گردشگری در جهان و ایران به شمار میآید. با این وجود در کشورمان این دغدغه وجود دارد که آیا این بخش از توریست به شکوفایی میرسد؟ یا علیرغم تشکیلاتی که برای آن در نظر گرفته شده است فراموش می شود؟
در زمینه توریسم درمانی و جذب گردشگران سلامت همواره باید به چهار آیتم اساسی دراین زمینه توجه داشت. توانمندیهای شاغلان حرفه پزشکی، تکنولوژیهای روز و استانداردهای جهانی، اقتصاد درمان و هزینههای درمانی و مقررات داخلی کشورها از عوامل مهم گردشگری سلامت هستند. ایران در هر چهار مورد ذکر شده نسبت به کشورهای همسایه و خاورمیانه از توانمندیهای بهتری برخوردار است. که باید نهایت استفاده از پتانسیل موجود را کرد.
متاسفانه تبلیغات مناسبی برای شناسایی توانمندیهای پزشکی و گردشگری ایران در خارج صورت نگرفته است .و رسانههای دولتی و سفارتخانهها در این زمینه نقشی موثر دارند. امروزه صنعت توریسم درمانی در جهان بالاتر از صنایع نفت و طلا قرار دارد. این صنعت کم هزینه و پر درآمد است.
برای مطالعه مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید.