قلعه الموت
قلعه الموت از جاذبه های گردشگری قزوین یکی از مهمترین قلعههای تاریخی ایران است . محلی ایدئال برای علاقهمندان به تاریخ و باستانشناسی به حساب میآید. این قلعه در قرن پنج هجری قمری مقر حسن صباح، بنیانگذار دولت اسماعیلیان و مخالف سلجوقیان بود .که بهدلیل فعالیتهای نظامی او شهرت زیادی پیدا کرد. قلعه الموت نهتنها یک جاذبه تاریخی دیدنی است؛ بلکه طبیعت زیبایی دارد که میتواند برای هر گردشگری جذاب باشد.
نام قلعه الموت از دو بخش «ال» و «اَموت» تشکیل میشود که اولی از «آلوه» یا «اَله» بهمعنای عقاب گرفته شده و دومی بهمعنای آموختن است. بر اساس باورها، یکی از پادشاهان دیلمی توسط یک عقاب درباره موقعیت محل مطلع میشود و به فکر احداث قلعهای در آن میافتد و نامش را «آشیانه عقاب» میگذارد. با این حال برخی معتقدند که «اموت» در زبان مردم گیل و دیلم بهمعنای «آموخت» است و در نتیجه کلمه الموت را «عقاب آموخت» تعبیر میکنند. ابن اثیر معنای کلمه الموت را «تعلیم عقاب» میداند.
تاریخچه قلعه الموت
در تاریخ آمده است که حسن صباح وقتی از دربار ملکشاه سلجوقی طرد میشود. برای فراگیری اصول مذهب اسماعیلیه به مصر میرود. او پس از بازگشت به ایران، سراسر کشور را زیر پا میگذارد تا محل مناسبی برای فعالیتهایش پیدا کند که در نهایت منطقه الموت را انتخاب میکند. در مورد زمان ساخت قلعه روایات مختلفی وجود دارد؛ هرچند میتوان آن را متعلق به ابتدای دوره اسلامی دانست. گفته میشود وقتی حسن صباح این قلعه را تصرف کرد، بهای آن به مبلغ سه هزار دینار طلا را به حاکم رانده شدهاش داد.
در سال ۶۵۴ هجری قمری، هلاکوخان مغول این قلعه را تصرف میکند و متعاقبا با آتش زدن کتابخانه آن، این دژ مستحکم را از رونق میاندازد و به تبعیدگاه تبدیل میکند. بعدها عدهای از پیروان اسماعیلیه مجددا قلعه را تصرف کردند؛ هرچند زیاد دوام نیاوردند. در عصر صفویه در این محل ساخت و سازهایی انجام و به زندان حکومتی تبدیل شد.
در زمان قاجار نیز قلعه الموت مورد تخریب قرار گرفت و از آجرهای آن برای ساختوساز استفاده شد. حفاریهای انجامشده برای پیدا کردن گنج نیز آن را به نابودی کشاند .و میتوان گفت که حوادث طبیعی و غیرطبیعی متعدد دست به دست هم دادند تا آثار باقیمانده از این قلعه بسیار کم باشد. جالب است بدانید که باستانشناسان پیشتر فکر میکردند که اینجا فقط یک زندان بوده است. اما بهتدریج نشانههایی از زندگی افراد سرشناس و مقامهای عالیرتبه جامعه در این مکان پیدا شد.
به باور کارشناسان، وجود بناهای ارزشمند با تزیینات کاشیکاری در این محل احتمالا مربوط به آرامگاه حسن صباح است و پیروان او سعی داشتند که آن را بازسازی کنند. مضاف بر اینکه باستانشناسان توانستهاند بیش از ۱۰۰ هزار قطعه سفال از این منطقه کشف کنند.
کتابخانه قلعه الموت
کتابخانه مهمی به همت حسن صباح در این قلعه ایجاد شد که تا هنگام حمله مغول و به آتش کشیدن قلعه الموت در سال ۶۵۴ هجری قمری همچنان رو به گسترش بود. تاسیس این کتابخانه از اقدامات درخور توجه و مهم حسنصباح به حساب میآید. در منابع مختلفی به کتابخانه مذکور اشاره شده است.جوینی در تاریخ جهانگشای خود به کتابخانه الموت اشاره کرده است .که با ۴۰۰ هزار جلد کتاب، از مراکز علمی مهم آن روزگار محسوب میشد. با این اوصاف میتوان گفت که اسماعلیان الموت سهم چشمگیری در باروری تمدن ایران داشتهاند.
برای مطالعه مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید.