باغ دولت‌آباد از باغ‌های قدیمی شهر یزد در کشور ایران و هم ردیف باغ فین در کاشان و باغ شاهزاده ماهان در کرمان می‌باشد.

بادگیر عمارت بادگیر آن با ارتفاع ۳۳/۸ متر بلندترین بادگیر خشتی شناخته شده در جهان است.

درباره باغ دولت آباد یزد

باغ دولت‌آباد در یزد در اواخر دوره افشاریه و درسال ۱۱۶۰ ه. ق توسط محمد تقی خان معروف به (خان بزرگ) که وی سرسلسله خاندان خوانین یزد بود احداث گردید. مرحوم محمدتقی خان ابتدا قناتی به طول ۶۵ کیلومتررا احداث نمود و آب را از مهریز به یزد و محل کنونی باغ دولت‌آباد رساند و سپس مجموعه حکومتی (دارالحکومه) خو د را بنا کرد. این باغ با مساحتی درحدود ۷۰/۰۰۰ مترمربع شامل ساختمان‌ها، حوض‌ها و آبنماهای بسیاری بوده که در فضای بین آنها باغ‌های با درختان انار و انگور و… باگل‌های فراوانی زینت بخش محیط بوده‌اند.

برای مطالعه مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید.

قنات تاریخی عظیم دولت‌آباد با قدمتی بیش از ۲۰۰ سال از احداث پنج رشته قنات تشکیل شده و از ارتفاعات مهریز سرچشمه میگرفته و پس از مشروب کردن بخشی از زمین های مهریز و به کار انداختن چند آسیاب آبی و طی بیش از ۵۰ کیلومتر به یزد میرسیده و باغ دولت‌آباد را آبیاری میکرده. اما این باغ در حال حاضر توسط چاه نیمه عمیق مجاور آبیاری می‌شود.

تقی خان بافقی پدر عبدالرضاخان یزدی و جد سلطانعلی خان وزیر افخم و خانواده‌های افخم ابراهیمی و افخمی است. مدارک مربوط به این موضوع در میان اسناد شخصی خانواده افخم ابراهیمی حفظ و نگهداری شده است. این باغ از دو بخش کلی اندرونی و بیرونی (جلوخان) تشکیل شده است. باغ دولت‌آباد از نقطه نظر گونه‌شناسی و کاربری، باغ سکونتگاهی-حکومتی است. باغ دولت آباد که به بهشت آیین نیز معروف است، محلی برای برگزاری جشن های حکومتی بوده است. بخش اندرونی محل سکونت حاکم و خانواده‌هایش بوده که شامل ساختمان‌های هشتی (بادگیر تابستانه)، حرم‌سرا، مطبخ، برج دیدبانی، آب انبار خصوصی و اصطبل تابستانه و زمستانه است.

معماری عمارت باغ دولت‌آباد

عمارت هشتی از مهم‌ترین بخش‌های مجموعه به شمار می‌رود. در این بنا تلفیق جریان هوا و آب به زیباترین شکل صورت گرفته است. در این ساختمان، به کمک باد و آب و جریان آن ها در حوض‌های داخل ساختمان، هوای خنک از زیر بادگیر به قسمت شاه‌نشین و تالارها انتقال پیدا می‌کند. به همین دلیل به این بنا در تابستان هوای مطبوعی دارد و به آن ساختمان تابستانه نیز گفته می‌شود.

برای مطالعه مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید.

این بنا از سه شاه‌نشین با درهای مشبک، اتاقک بادگیر، هشتی و دو اتاق پستو تشکیل شده است. شکل کلی بنا نیز به یک هشت‌ضلعی شباهت دارد. سقف قسمت میانی (هشتی) اثر استاد حاجی علی اکبر آخوند است که کاربندی بسیار زیبایی دارد. بخش بیرونی محل استقرار کاروان‌ها و رسیدگی به امور حکومتی است. این بخش شامل جلوخان و سردر، تالار آیینه، عمارت تهرانی، دو بازارچه، آب انبار عمومی می‌شود.

آن‌چه این باغ را از میان باغ‌های ایرانی متمایز ساخته، بادگیر مرتفع آن است که با ۳۳٫۸ متر بلندترین بادگیر خشتی جهان شناخته شده است. از دیگر خصوصیات این بادگیر هشت‌ضلعی بودن آن است که باعث می‌شود باد در هر جهت به راحتی و به سرعت به قسمت زیرین هدایت شود. از سوی دیگر، در زیر این بادگیر حوضی قرار دارد که وزیدن باد به سطح آب حوض، هوای خنکی را در داخل بنا ایجاد می‌کند.

برای مطالعه مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید.