آشنایی با خانه های تاریخی کاشان
کاشان یکی از شهرهای تاریخی ایران و از زیباترین شهرهای اصفهان است و خانه های تاریخی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری آن به شمار می‌آیند. کاشان شهری با قدمت بیش از هفت هزار سال است که خانه های تاریخی بسیاری را از عصر زندیه و قاجار در خود جای داده است. این شهر که از زیباترین شهرهای استان اصفهان و مهم‌ترین مراکز باستان‌شناسی به شمار می‌آید، به‌خوبی معماری باشکوه و بی‌نظیر بناها و هنر معماران توانای ایرانی را به نمایش می‌گذارد. خانه های تاریخی از جمله جاهای دیدنی کاشان هستند که هر سال، هزاران گردشگر داخلی و خارجی را به‌سمت خود می‌کشانند.
کاشان آب‌و‌هوای مطلوبی دارد و به تهران نزدیک است. این شهر توسط کویر مرکزی و کوه‌های کرکس احاطه شده است و مقصدی فوق‌العاده برای سفر یک یا دو روزه محسوب می‌شود. در ادامه با برندتیک همراه باشید تا شما را به گشت‌و‌گذاری به‌یادماندنی در میان کوچه‌های قدیمی و بافت سنتی کاشان ببریم.
خانه‌ی طباطبایی‌ها
خانه طباطبایی‌ها باشکوه‌ترین خانه تاریخی کاشان است که در محله سلطان امیراحمد قرار دارد. این خانه در سال ۱۲۵۰ قمری در عصر قاجار توسط استاد علی مریم، معمار چیره‌دست آن دوره ساخته شده است. این بنا با مساحت ۴,۷۰۰ مترمربع، متشکل از سه بخش بیرونی، اندرونی، قسمت مخصوص خدمه و دارای ۴۰ اتاق، چهار حیاط، چهار سرداب، سه بادگیر و دو قنات است.
خانه طباطبایی‌ها در نزدیکی خانه تاریخی بروجردی‌ها و در جوار بقعه مبارکه امامزاده سلطان امیراحمد واقع شده است و از آنجا که سنگ بنای این خانه را شخصی به نام «حاج سید جعفر طباطبایی نطنزی» بنا کرده، به خانه طباطبایی موسوم و معروف شده است.
خانه طباطبایی‌ها در زیر سطح زمین ساخته شده است و باید چند پله را پایین بروید تا به حیاط خانه برسید. دلیل این نوع از ساخت، حفاظت از خانه در برابر زلزله و سروصدای زیاد بوده است. معماری خانه طباطبایی‌ها به شیوه معماری حجاب‌دار و گودال‌باغچه، متقارن و درون‌گرا است. گچ‌کاری‌های زیبای این ساختمان، حیاط‌های زیبا، حوض‌های آبی و مربعی در هر حیاط، ۶ باغچه هشت ضلعی پر از گل‌های زیبا، پنجره‌های کوچک رنگی و غیره از جاذبه‌های خیره‌کننده این خانه تاریخی هستند.
خانه‌ی بروجردی‌ها
خانه بروجردی‌ها اولین خانه‌ای در کاشان است که در تزیین آن برای اولین بار از رنگ روغن و آبرنگ استفاده شد. خانه بروجردی‌ها در سال ۱۲۷۵ قمری در دوره قاجار توسط استاد علی مریم ساخته شده است. این بنا که ردپای کمال‌الملک را در خود دارد، از دو بخش بیرونی و اندرونی تشکیل شده است. داستان ساخت خانه بروجردی‌ها یک داستان عاشقانه است. در این ماجرا پسر آقای بروجردی عاشق دختر آقای طباطبایی می‌شود و شرط آقای طباطبایی برای قبول این ازدواج، ساخت خانه‌ای برای دخترش شبیه به خانه خودشان است. این شرط سبب می‌شود آقای بروجردی از معمار معروف طراح خانه طباطبایی بخواهد تا بنای زیبای بروجردی را بسازد. علی مریم کاشانی، صنیع‌الملک و کمال‌الملک از دیگر افرادی هستند که در معماری و دکوراسیون داخلی این خانه نقش داشته‌اند.
ساخت خانه بروجردی‌ها ۱۸ سال طول کشید؛ خانه‌ای که در تزیین آن برای اولین بار از رنگ روغن و آبرنگ استفاده شد. هنرهای تذهیب، منبت‌کاری، مقرنس و درودگری از دیگر هنرهایی هستند که برای تزیین این خانه به کار گرفته شده‌اند. تمام کاشی‌های حیاط خانه بروجردی‌ها مزین به نقاشی‌های میوه‌ها و خوراکی‌های مختلف هستند. در اتاق‌ها نیز دیوارنگاره‌هایی به چشم می‌خورد که داستان‌های زیبای تاریخ و ادبیات ایران را به نمایش می‌گذارند.
خانه‌ی راهب
خانه تاریخی راهب در محله درب باغ قرار دارد و قدمت آن به دوره قاجار و بیش از ۲۰۰ سال قبل بازمی‌گردد. این خانه تاریخی با وسعت ۱۵۰۰ متر مربع دارای دو قسمت اندرونی و بیرونی است که به‌وسیله بخش شاه‌نشین به هم متصل می‌شوند. محفل عشاق، حجره هنرمندان، پناه متفکران، پنج دری، سرداب، پاشیر، مطبخ، نمخانه، هشتی ورودی، ایوان تابستانی و زمستانی و یک بادگیر از دیگر بخش‌های تشکیل‌دهنده این خانه هستند. حیاط بزرگ خانه راهب، حوضی در میان خود دارد و تمام دیوارهای اطراف آن مزین به گچکاری هستند. تمام در و پنجره‌های اتاق‌های خانه راهب چوبی است.
خانه تاریخی راهب پس از مرمت و بازسازی توسط استاد سید اکبر حلی در سال ۱۳۹۲ با نام هتل مهینستان راهب آغاز به کار کرد. این هتل در قلب بافت تاریخی کاشان قرار دارد و با معماری اصیل، سقف‌های بلند گنبدی شکل و چیدمان سنتی، مکانی مناسب برای اقامت به شمار می‌آید. تهویه مطبوع، تلویزیون، یخچال، مینی‌بار و حمام اختصاصی از جمله امکانات ۱۶ اتاق این هتل دو طبقه هستند.
هتل مهینستان راهب امکاناتی چون یک رستوران سنتی با امکان سرو انواع غذاهای ایرانی، محلی کاشان و دریایی، یک کافی‌شاپ با ارائه انواع نوشیدنی‌های سرد و گرم سنتی ایرانی، تورهای گردشگری، خدمات خشک‌شویی، صندوق‌امانات، کتابخانه، چایخانه سنتی، سرویس‌های بهداشتی ایرانی و فرنگی، سالن کنفرانس، نمازخانه و فضای سبز و پذیرش ۲۴ ساعته را نیز برای مهمانان خود فراهم کرده است. لازم به ذکر است که هتل مهینستان راهب عنوان لوکس‌ترین اقامتگاه تاریخی گردشگری را از آن خود کرده است و هر سال تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی در آن اقامت می‌کنند.
خانه‌ی عامری‌ها
خانه عامری‌ها بزرگ‌ترین خانه تاریخی کاشان با مساحتی بالغ بر هفت هزار مترمربع است. قدمت این مجموعه که از سه خانه و پنج حیاط مجزا تشکیل شده است به دوره زندیه بازمی‌گردد. خانه عامری‌ها در دوره قاجار توسط سهام السلطنه عامری بازسازی شد و توسعه یافت. این خانه در حال حاضر شامل هفت حیاط اندرونی و بیرونی، شاه‌نشین هفت دری، چند اتاق سه دری و حوضخانه است.
خانه عامری‌ها در سال‌های اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت و بازسازی شد و اکنون به‌عنوان هتلی پنج ستاره مورد استفاده گردشگران داخلی و خارجی قرار می‌گیرد. پروژه مرمت این بنای تاریخی در سال ۱۳۷۸ آغاز شد و در سال ۱۳۹۳ به پایان رسید. این هتل دارای ۳۸ اتاق، دو فضای رستوران، کافی‌شاپ و گالری است و یکی از باشکوه‌ترین ساختمان‌های شهر به شمار می‌آید. تقارن، گچ‌بری‌ها و تزیینات داخلی ساختمان هتل سرای عامری‌ها بسیار چشم‌نواز هستند.
خانه منوچهری
خانه منوچهری در سال ۲۰۱۶ کاندید جایزه معماری آقاخان شد. خانه منوچهری در محله محتشم کاشان قرار دارد و معماری اصلی آن به دوره حکومت صفویان بازمی‌گردد. این خانه در زلزله سال ۱۷۷۸ میلادی تا حدودی ویران شد؛ اما در دوره قاجار مورد بازسازی قرار گرفت. خانه منوچهری در سال ۱۳۸۶ خریداری و به همت ابوالفضل شاهی مرمت می‌شود. این خانه در همان سال با شماره ۱۹۳۲۷ به ثبت آثار ملی نیز می‌رسد. خانه منوچهری بین سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹ تدیل به یک بوتیک هتل می‌شود؛ هتلی که طراحی داخلی آن توسط شهناز نادر اصفهانی انجام شده است.
خانه منوچهری از معدود خانه‌های دارای آب‌انبار است. این خانه در سال ۲۰۱۶ کاندید جایزه معماری آقاخان شد. خانه سنتی منوچهری در حال حاضر شامل دو مجموعه مجزا با فاصله یک کوچه از هم است. فاز اول خانه‌ای تاریخی با معماری مربوط به دوره قاجاریه دارای پنج اتاق دو تخته، دو اتاق سه تخته، یک اتاق چهار تخته و یک اتاق ۶ تخته است و فاز دوم خانه‌ای سنتی با قدمت و معماری مربوط به دوران پهلوی دارای ۱۰ اتاق دو تخته و یک اتاق یک تخته است. این خانه سنتی دارای کارگاه بافندگی و نمایشگاه وسایل تزئینی قدیمی و صنایع دستی نیز است.
پارکینگ مسقف و غیرمسقف (مجهز به دوربین مداربسته و نگهبان شب)، پرسنل مسلط به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و ترکی جهت راهنمایی مهمانان غیر ایرانی، راهنمای محلی تورهای گردشگری، اینترنت رایگان، رستوران، کافی‌شاپ، سیستم گرمایشی و سرمایشی (چیلر و اسپیلیت) از جمله امکانات و خدمات هتل سنتی خانه منوچهری هستند.
خانه عباسیان
خانه عباسیان از مشهورترین خانه های تاریخی کاشان است. این خانه در فیلم و سریال‌های بسیاری مانند مسافر ری، خانه‌ای در تاریکی، ملاصدرا و جابر بن حیان از آن به‌عنوان لوکیشن فیلمبرداری استفاده شده است. محمد ابراهیم تاجر کاشی، تاجر معروف چینی و بلور کاشانی بین سال‌های ۱۲۵۰ تا ۱۲۴۵ هجری قمری تصمیم گرفت تا این خانه را بسازد؛ خانه‌ای با مساحت هفت هزار متر مربع که ساخت آن حدود ۲۰ سال به طول انجامید. این خانه پنج طبقه با پنج حیاط و گودال باغچه پس از مرگ وی تفکیک و به افراد مختلفی فروخته شد.
حدود ۱۰۰ سال پیش، تاجر فرشی به نام آقای عباسیان، یکی از حیاط‌های بیرونی مجموعه را به مبلغ ۱۰۰۰ تومان می‌خرد. در آن زمان، خبر خرید یک حیاط با این قیمت توجه عموم را به خود جلب کرد؛ به‌طوری که این مجموعه تا به امروز با نام خانه عباسیان در کاشان شناخته می‌شود. معماری حجاب‌دار و معماری درون‌گرا و قرینه‌سازی از مهم‌ترین ویژگی‌های این مجموعه به شمار می‌آیند. خانه عباسیان از سه بخش اصلی اندرونی، بیرونی و بخش خدمه تشکیل شده است؛ بخش‌هایی که هر یک دارای اتاق‌ها و قسمت‌های مختلفی هستند.
بخش بیرونی خانه عباسیان بیشتر به مهمانان و جشن‌هایی مانند جشن عروسی اختصاص داشت. در همین بخش اتاق‌هایی با نام اتاق آیینه دیده می‌شوند که ظاهرا اتاق کار صاحبخانه بوده‌اند. ویژگی جالب این اتاق‌ها این است که اگر روبه‌روی درب یکی از آن‌ها بایستید، گویی در مقابل یک آینه ایستاده‌اید؛ زیرا درب‌ها به‌صورت موازی تکرار شده‌اند و شبیه تصویری در آینه به نظر می‌رسند. بخش اندرونی خانه فقط به اعضای خانواده تعلق داشت و بخش خدمه متشکل از اتاق‌های کار، مطبخ و حیاط بود.
امروزه بیشتر بخش‌های خانه عباسیان دوباره به هم پیوسته و تحت پوشش سازمان رفاهی تفریحی شهرداری کاشان قرار گرفته‌اند. به‌علاوه چند کافه، رستوران، سوغات‌سرا، شربت‌سرا و پارچه‌بافی در بخش‌های مختلف خانه برای رفاه حال بازدیدکنندگان تعبیه شده‌اند. خانه عباسیان در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و هم‌اکنون از پربازدیدترین خانه های تاریخی کاشان است.
برای مطالعه مقالات بیشتر اینجا کلیک کنید.